76-FOTOĞRAF VE SANATA DAİR-2- Evrensel 1 Ağustos 2010-özcan yaman

FOTOĞRAF VE SANATA DAİR-2-

Murat Yaykın’ın Mayıs ayındaki (Zanaat sanat olunca, Belgesel fotoğraf/çı ) yazısına getirdiğim eleştiriler üzerine, geçen haftaki yazıma ( Sanat ve Fotoğrafa dair, 25 temmuz 2010) Murat Yaykın BirGün’deki köşesinden (Belgesel fotoğraf ve sanata dair, 29 temmuz 2010) yanıt verdi. Öncelikle nazik ve düzeyli yaklaşımı için teşekkür ederek başlamak istiyorum. Bazen dünyaya aynı pencereden bakıp farklı yorumlayabiliriz. Yorumlarımız ve önermelerimiz başta bizleri bağlarken,  paylaşıldıktan sonra sorumluluğu da getirdiğinin bilinciyle yaklaşmak kazançlı çıkmamızı sağlar. Sevgili dostumun iyi niyetli temennilerine katılarak, ortaya verimli bir tartışma çıkmasını sağlamayı umuyorum. Hem Murat hem ben bu tartışmaya katkı sunmak isteyenlerin görüşlerine yer vermek istediğimizi de belirttik. İlgilenen arkadaşlar BirGün ve Evrensel’in web sitesinden yazılara ulaşıp tartışmanın öncelini edinebilirler.

Gelelim bu haftaya. Fazla uzatmadan kısa yanıtlarla geçeceğim ki düşünceme yer kalsın.

Murat’ın cevap olarak söylediklerinin ortak noktalarını maddelersem:

1-Yazısından alıntılara yer vererek yaptığım eleştiriler için, “onun söylemediği sözleri söylemiş gibi yaparak eleştirdiğim” konusunda; Bir metin okunur ve okuyucuda bıraktığı izlenimle açıklanır.

2- böyle yaklaşmamın nedenini olarak “ Belgesel fotoğrafa sanat ürünü gözüyle” baktığım için böyle olduğunu söylüyor.”  Başka türlüsü nasıl olacak? Bende senin gibi “Belgesel fotoğraf sanat değildir!” desem karşı çıkmamın anlamı olmaz ki. Oysa ki ben -Belgesel fotoğraf da sanat olabilir- diyorum, (her belgesel fotoğraf sanattır demiyorum)

3- Benzeri fikir ayrılığının Dem TV’deki programda da ortaya çıktığını, zaman kalmadığı için tartışamadığımızı söylüyor. Evet doğrudur hatırlıyorum. Hatta stüdyo çıkışında Özcan Yurdalan “Diyarbakır’da sanatçı deseler sevinirim, İstanbul’da sanatçı dedikleri zaman düşünürüm yada korkarım..” gibi bir söz ettiğini de hatırlıyorum ve bizde onaylamıştık zannediyorum.(ya da ben onaylamıştım) O tarihlerde Kadraj köşesinde konuyla ilgili yazdım. (25.10.2009 Fotoğraf’ta öznellik-nesnellik)

4-“Fotoğraf ideolojisi” kitabını okuduğumu ve beğendiğim de doğrudur. Kesin çizgilerle net bir görüş ayrılığım yoktur. Özellikle Belgesel fotoğraf ile ilgili bölümü “Neo liberal politikalar ve onun ekonomik etkilerinin, Kültür ve sanatı da etkilediği, Küresel Kapitalizm tek merkezli bir yapıyı hayatın her alanına dayatırken “sanatçıyı”da özneliğinden koparıp sistemin bir parçası haline getirip “hakikati” de iktidarın bakış açısına göre sunmaya çalışmasına karşılık bir Belgesel fotoğraf meselesi olarak algıladım. “– Dediğim gibi yine aynı mantıkla yazılarına yaklaşıyorum.

Yani hangi sanata karşı belgesel fotoğraf sanat değildir? Diye soruyorum. Gazetedeki yazında  toptan sanat kavramına karşı bir olumsuzlama var. Bütün eleştirim de buradan başlıyor.

5- Marx’ist sanat ve estetik üzerine fikir ayrılığımız yoktur diyor. Doğrudur. Ama Belgesel fotoğrafın tanımlanmasında  bir yöntem olarak yorumlamada fark var demek ki.

6-Merakla ,“Burjuvazi ‘Belgesel Fotoğraf’ı sanat düzlemine çekme gayreti içindedir.” Notunun önümüzdeki hafta açıklamasını yapacağını söylüyor. Aslını isterseniz bayağı ürperdim. Ama başlı başına bir tartışma olacak bu notun açıklanmasını bekleyeceğim, peşin hükum vermemek için sevgili Murat.

Şimdi bir alıntıya sıra geldi:

“Ama hayır! Fotoğraf sanat değil, ama Kertesz bir sanatçıdır.

Resim bir sanat değil, ama Bonnard bir sanatçıydı.

Müzik bir sanat değil, ama Erik Satie bir sanatçı olarak kalmaya devam edecek.

”Sanatçı kavramı” bir meslek değil, bir kalite göstergesidir. Eğer bir insan bir şeye tutkuluysa ve yeteneklerinin farkındaysa bu kişi kendini nasıl tanımlarsa tanımlasın benim gözümde taşıdığı ve hizmet ettiği sıfattan çok daha önemlidir. Fotoğraf çekiyor yada heykel yapıyor olsun, bu önemli değil. JEANLOUP SİEFF ( İlker Maga, Fotoğrafçıya fısıltılar kitabından)

Eğer devam edecek olursak;

Ara Güler “Fotoğraf Sanat değil diyor” doğrudur. Ama bence ve bir çok kişi tarafından bir fotoğraf sanatçısıdır.

Henri Cartier-Bresson bir belgesel fotoğrafçıdır. Ama bir fotoğraf sanatçısıdır.

Sabastio Salgado bir Belgesel Fotoğrafçıdır Ama bir fotoğraf sanatçıdır.

Bu ve benzeri örnekleri çoğaltmak mümkündür.

Her sanat dalı özünde zanaattır. O zanaat dalında kültürel birikimin tarihsel ve toplumsal birikime kattığı kalite/nitelik  sanatçı ünvanını kazandırır. Bu ünvanı hak edende o sanat dalının sanatçısı olur. Diyerek haftaya buluşmak üzere derken bu hafta iki arkadaşımızın fotoğraflarını paylaşıyoruz.  

Not:Daha geniş olarak Sanat ve Fotoğraf sanatı üzerine düşüncelerimi önceki yazılarımdan okuyabilirsiniz. Evrensel Gazetesi web sitesinde Evrensel Hayat menüsü içinde bulabilirsiniz.(3 mayıs 2009 Zanaat ve Sanat,- 10 mayıs 2009 Zanaat ve Sanat-2, -19 temmuz 2009 Dünya tarihi ve fotoğraf ,- 25.10.2009 Fotoğraf’ta öznellik-nesnellik,-15 kasım 2009, Kültür,Sanat, Estetik ve Fotoğraf, - 6 aralık 2009 Hangi fotoğrafçılık,hangi sanatçılık?)

1-    Fotoğraf: Seyit Aslan- Portre Bu fotoğraf üzerine bir çok şey yazılılabilir.İnsanların açlık ve yoksulluk karşısında ifadeleri nerdeyse hep aynı vakur ve gururlu. Hangi ulustan olursa olsun hep ikinci planda kalıyor. Seyit arkadaşımız konuya odaklanmış, Kadrajlamış ve yavaşca deklanşöre basmış. Işığı ve kompozisyonu yerli yerinde eline sağlık diyebiliyorum.

2- Fotoğraf: Seyit Aslan – Çocuklar  Meselenin görmek ve göstermek demek olduğunu okuduğum bu fotoğraf ta, bilgi ve birikimin görsel dile aktarımından söz edebilirim. Fotoğraf tekniklerini öğrenip geliştirdikçe daha da iyi olacaklarını söyleyebilirim. Fotoğraf çekmeye devam Seyit Aslan…

3-Fotoğraf: Ömer Erten- Portre

Işığın fotoğraftaki önemini gösteren güzel bir örnek.Kontür gelen ışık fotoğrafa hem hacim vermiş hem de fotoğrafa anlamlar yükleyebileceğimiz yalın ve duru dinginlik yaratmış,

 4-Fotoğraf: Ömer Erten- enstantene

Çelişki, yorgunluk ve dinginlik. Oturan kadının fonla karışıp var olmakla olmamak arasındaki görüntüsü, hızla giden kadının öne çıkışı ve hayata yetişmeye çabalaması, Ömer’e de eline gözüne sağlık…